Tá ríméad ar Met Éireann cuid dá chláir a thaispeáint mar thacaíocht do théama uileghabhálach na hÉireann dár rannpháirtíocht in Expo 2020: “Oileán Inspioráide – an chruthaitheacht a chur i gcroílár eispéireas an duine sa 21ú haois”
Athrú Aeráide & Bithéagsúlacht
I ngeimhreadh 2015/2016, mar thoradh ar thuilte tubaisteacha, toradh na báistí is airde agus seicheamh stoirmeacha gníomhacha a scuabadh ar fud na hÉireann, rinneadh damáiste don ghréasán bóithre a mheastar a bheith os cionn € 100m. Ina dhiaidh sin, chinn Rialtas na hÉireann Seirbhís Náisiúnta Réamhaisnéise agus Rabhaidh Tuilte (NFFWS) a fhorbairt d’fhonn a saoránaigh a chosaint níos fearr ar imeachtaí tuile, i gcomhthéacs domhan atá ag éirí níos te ach go háirithe.
Tá an ghné oibríochtúil den tSeirbhís Náisiúnta Réamhaisnéise agus Rabhaidh Tuilte, an tIonad Réamhaisnéise Tuilte (FFC), á forbairt agus cuirfidh Met Éireann, Seirbhís Meitéareolaíoch na hÉireann i bhfeidhm í. Déanfaidh an FFC faire tuile i dtosach le haghaidh tuilte abhann agus cósta d’Éirinn ar leibhéal náisiúnta agus ar dhobharcheantar. Cuirfidh Oifig na nOibreacha Poiblí (OPW) treoir agus caighdeáin ar fáil.
Sular bunaíodh an tIonad Réamhaisnéise Tuilte, ní raibh samhail náisiúnta réamhaisnéise tuile abhann ann riamh. Bhí roinnt córais áitiúla réamhaisnéise tuile ann mar shampla d’aibhneacha na Laoi agus na Suir, ach ní raibh aon rud ar an leibhéal náisiúnta. Bhí an OPW ag reáchtáil samhail seirbhíse neamh-oibriúcháin Réamhaisnéis borrtha Taoide agus Stoirme (TSSF) a úsáideadh chun borradh stoirme a thuar. Mar sin féin, toisc nach eagraíocht oibríochta é an OPW níor úsáideadh é dáiríre.
D’aithin Met Éireann an tsamhail réamhaisnéise tuile abhann is fearr in Éirinn ar leibhéal náisiúnta agus ar dhobharcheantar. Is éard a bhí i gceist leis seo athbhreithniú litríochta ar mhúnlaí abhann agus anailís ilchritéar ar na samhlacha uile a fhoirmiú, lena n-áirítear córas comhtháthaithe. Tar éis tréimhse tástála tosaigh inar triaileadh roinnt samhlacha abhann in dhá chóras lánpháirtithe éagsúla, roghnaigh an FFC an tsamhail HYPE ó Institiúid Hidreolaíoch Meitéareolaíoch na Sualainne (SMHI) agus an Córas Comhtháthaithe FEWS ó Deltares.
Ansin díríodh aird ar mhúnla cósta TSSF agus tá sé á thástáil anois. D’éirigh le Met Éireann an tsamhail a thógáil agus a thriail ar Shaoráid Ríomhaireachta Ardfheidhmíochta (HPC) an Lárionaid Eorpaigh do Réamhaisnéisí Aimsire Meánmhéide (ECMWF). Chuir sé seo le feidhmíocht an mhúnla agus cheadaigh sé an tsamhail a úsáid le níos mó cumhachta ríomhaireachta. Tá tuilleadh tástála ar siúl maidir le feidhmíocht an mhúnla agus a oiriúnacht in Ionad Réamhaisnéise Tuilte.
Ansin díríodh aird ar mhúnla cósta TSSF agus tá sé á thástáil anois. D’éirigh le Met Éireann an tsamhail a thógáil agus a thriail ar Shaoráid Ríomhaireachta Ardfheidhmíochta (HPC) an Lárionaid Eorpaigh do Réamhaisnéisí Aimsire Meánmhéide (ECMWF). Chuir sé seo le feidhmíocht an mhúnla agus cheadaigh sé an tsamhail a úsáid le níos mó cumhachta ríomhaireachta. Tá tuilleadh tástála ar siúl maidir le feidhmíocht an mhúnla agus a oiriúnacht in Ionad Réamhaisnéise Tuilte.
Is í an ghné dheiridh den mheascán mearaí tairseach gréasáin scamall-bhunaithe a fhorbairt a léireoidh breathnuithe agus réamhaisnéisí tuile agus aimsire agus a scaipfidh ráitis tuile, foláirimh agus comhairleacha do phríomhpháirtithe leasmhara i mbainistíocht éigeandála tuile in Éirinn. Tá Met Éireann ag súil leis an FFC a thriail ó Q4 2021 go dtí an chéad pháirt de Q2 2022.
Léaráid 1: Samplaí de chosaintí tuile.
Seirbhísí Aeráide a Fhorbairt – TRANSLATE
Tá Met Éireann, in éineacht lena chomhpháirtithe, ag cabhrú le réamh-mheastacháin aeráide a fhorbairt d’Éirinn le tamall anuas. I 2003, bunaíodh Cuibhreannas Pobail um Athrú Aeráide d’Éirinn (C4I) i Met Éireann chun na chéad réamh-mheastacháin aeráide réigiúnacha a tháirgeadh d’Éirinn. Tá Met Éireann anois ina chomhpháirtí i gcuibhreannas idirnáisiúnta samhaltú aeráide domhanda EC-Earth ag obair le príomhshaineolaithe ó 12 tír Eorpacha chun réamh-mheastacháin aeráide den scoth atá bunaithe ar chóras na Cruinne a fhorbairt agus a reáchtáil agus oibríonn sé le comhpháirtithe chun na insamhaltaí domhanda seo a laghdú chun réamh-mheastacháin aeráide ardtaifigh a sholáthar d’Éirinn.
In 2021, sheol Met Éireann tionscadal darb ainm TRANSLATE, dírithe ar réamh-mheastacháin aeráide náisiúnta d’Éirinn a chaighdeánú agus seirbhísí aeráide a fhorbairt. Chomh maith leis na ceachtanna a foghlaimíodh ó thaighde seirbhísí aeráide roimhe seo agus leanúnacha a chomhshamhlú, is iad cuspóirí an tionscadail ná:
- Réamh-mheastacháin aeráide d’Éirinn a chaighdeánú;
- Riachtanais seirbhíse aeráide earnáil-shonracha a dhoiciméadú agus a chur in ord tosaíochta;
- Seirbhísí aeráide earnáilsonracha a fhorbairt;
- Straitéis agus ábhar cumarsáide na seirbhíse aeráide a fhorbairt.
Tá Met Éireann ag obair i gcomhar le taighdeoirí aeráide ó OÉ Gaillimh – Ionad na Ríomhaireachta Ardleibhéil in Éirinn (ICHEC) agus Coláiste na hOllscoile, Corcaigh – Ionad Taighde SFI um Fhuinneamh, Aeráid agus Mara (MaREI) chun an tionscadal TRANSLATE a sheachadadh. Tá saineolaithe aeráide ó Choláiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath ar an bhfoireann chomh maith le saineolas idirnáisiúnta ón gcuideachta Ísiltíreach Deltares agus tá sí á stiúradh ag saineolaithe ón Roinn Comhshaoil, Aeráide agus Cumarsáide (DECC), an Ghníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil (EPA), Ollscoil Mhá Nuad – Aonaid Anailíse agus Taighde Aeráide na hÉireann (ICARUS), Institiúid na Mara (MI), an Oifig Réigiúnach um Ghníomhaíocht Aeráide (CARO) agus an Oifig Met.
Léaráid 2: (ar chlé) Iarratas Taighde TRANSLATE (ar dheis) Réamh-mheastacháin séasúracha lár na haoise ar mheánchéatadán frasaíochta do na (A) Cásanna RCP4.5 agus (b) RCP8.5. I ngach cás, déantar comparáid idir an tréimhse amach anseo, 2041–2060, agus an tréimhse seo caite, 1981–2000. Is iad na huimhreacha atá ar gach plota na hathruithe réamh-mheasta íosta agus uasta, a thaispeántar ag a suíomhanna.
Eolas & Foghlaim
Faisnéis Saorga agus Foghlaim Meaisín a chur i bhfeidhm sa Mheitéareolaíocht
Ar an 21 Meán Fómhair 2021, rinne Met Éireann óstáil ar an 2ú heagrán dá Seimineár fíorúil Eolaíochta Sonraí. Taispeánann an seimineár seo an obair atá Met Éireann ar siúl faoi láthair in iarratais Faisnéise Saorga / Foghlaim Meaisín i meitéareolaíocht. Cuireadh tús le hobair Faisnéise Saorga / Foghlaim Meaisín Met Éireann lena chomhpháirtíocht leis an Ionad um Oiliúint Taighde i bhFondúireachtaí Eolaíochta Sonraí in 2019. Tá an clár seo maoinithe ag SFI agus féachann sé le céimithe PhD eolaíochta sonraí den scoth a oiliúint. Mar chuid den chlár PhD, caitheann na hiarrthóirí PhD tréimhse intéirneachta 12 seachtaine le comhpháirtí tionscail. Go dtí seo chuir Met Éireann fáilte roimh 7 mac léinn PhD ó thús na n-intéirneachtaí in 2020. D’oibrigh na heolaithe sonraí seo ar chumhacht Foghlaim Meaisín a chur i bhfeidhm chun cumais tuartha aimsire uimhriúla Met Éireann (NWP) a fheabhsú agus a líonra breathnóireachta meitéareolaíoch a chomhlánú, i measc nithe eile. feidhmchláir na teicneolaíochta spreagúla seo atá ag teacht chun cinn.
Thug cainteoirí ag eagrán 2021 den seimineár mionchuntas ar obair a rinne siad le Met Éireann ar ábhair éagsúla lena n-áirítear innéacsanna fásra i múnla NWP Met Éireann HARMONIE-AROME, anailís ar fhaisnéis aimsire ar Twitter, léarscáileanna clúdaigh talún d’Éirinn agus taise ithreach a thuar ag láithreacha timpeall na hÉireann.
Chlúdaigh aoichainteoirí ó Ollscoil Maynooth agus Ollscoil Exeter (RA) feidhmchláir Foghlaim Meaisín maidir le hanailís a dhéanamh ar shonraí satailíte agus braiteadh sóisialta na bpost meán sóisialta le linn imeachtaí aimsire ardtionchair. Mheall an ócáid os cionn 90 rannpháirtí le lucht freastail ó gach cearn den saol acadúil Éireannach, comhlachtaí leath-stáit ar nós Teagasc agus Enterprise Ireland agus seirbhísí meitéareolaíochta na hEorpa.
Mar thoradh ar eagrán 2020 de sheimineár Eolaíocht Sonraí Met Éireann foilsíodh 2 fhoilseachán eolaíochta ar fheidhmeanna Foghlaim Meaisín i NWP.
Léiríonn an chéad cheann díobh seo conas is féidir le Foghlaim Meaisín cuidiú le léarscáil clúdach talún ardtaifigh a sholáthar d’Éirinn. Tá léarscáileanna clúdach talún i samhlacha NWP ríthábhachtach chun go mbeidh tuairiscí cearta acu ar chineálacha talún (mar shampla foraoisí, lochanna, fálta sceach, cathracha srl.). Úsáideann an obair seo sonraí satailíte agus algartaim Foghlaim Meaisín chun feabhas a chur ar an gcaoi a ndéantar na cineálacha clúdaigh talún seo a aicmiú. Tugtar breac-chuntas ar shampla de thorthaí an tionscadail seo i Léaráid 1, a léiríonn go mbíonn mapaí clúdach talún feabhsaithe mar thoradh ag Foghlaim Meaisín.
Léaráid 1: Workflow chun algartaim Foghlaim Meaisín (íomhá ar chlé) agus torthaí an iarratais ar léarscáileanna clúdach talún a chur i bhfeidhm i mbunachair sonraí atá in úsáid ag Met Éireann (íomhá ar dheis). Is léir go ndéanann an léarscáil Machine Learning, dar teideal “Ulmas-Walsh” níos fearr ná na cinn eile (ECO-SG, CORINE) i gcomparáid leis an íomhá satailíte (SENTINEL-2).
Léirigh an dara ceann de na foilseacháin eolaíochta seo úsáid Foghlaim Meaisín sna réamhaisnéisí frasaíochta feabhsaithe ó Córais Tuair Ensemble (EPSanna). Is iad EPSanna an phríomhuirlis réamhaisnéise atá in úsáid ag réamhaisnéiseoirí Met Éireann chun imeachtaí aimsire ardtionchair a thuar, dá bhrí sin tá sé riachtanach úsáid cheart a bhaint as a n-aschur. Fostaíonn an obair seo halgartaim Foghlaim Meaisín chun aschur EPS a phróiseáil d’fhonn feabhas a chur ar an gcaoi a réamhaisnéisíonn siad imeachtaí frasaíochta suntasacha agus éifeachtacha. Tugtar sampla de na torthaí i bhFíor 2 agus taispeánann siad go bhfeabhsaíonn cur chuige a úsáideann teicnící Foghlaim Meaisín na réamhaisnéisí deascadh níos suntasaí ná teicnící eile.
Léaráid 2: Fíorú ar an gcaoi a bhfeabhsaíonn teicnící éagsúla réamhaisnéisí deascadh Met Éireann. Maidir le híomhá (a), nuair a bhíonn an líne níos gaire do bhun an ghraif, léiríonn sé seo barrmhaitheas, agus a mhalairt atá fíor i gcás íomhá (b). Tá an líne dhearg ceannasach sa dá íomhá, a fhreagraíonn do na feabhsuithe ó chur chuige Foghlaim Meaisín a úsáid.